Mụn trứng cá là gì?

Mụn trứng cá là quá trình viêm của hệ thống tuyến bã, ở một số vùng nhất định trên cơ thể (mặt, lưng, ngực). Bệnh trứng cá là bệnh da thông thường hay gặp ở tuổi thanh thiếu niên. Bệnh tiến triển lâu dài và có nhiều đợt tái phát, ảnh hưởng tới thẩm mỹ, tâm lý và sự tự tin của người bệnh.

Mụn trứng cá thường chia thành 2 loại: mụn viêm và không viêm. Mụn không viêm đặc trưng bởi nhân mụn là mụn đầu trắng, đầu đen. Mụn viêm đặc trưng bởi mụn mủ, nốt sần và dễ để lại thâm, sẹo lõm sau trứng cá.

Nguyên nhân gây mụn trứng cá

Có 3 yếu tố chính gây ra mụn trứng cá:

• Tăng bài tiết chất bã
• Sừng hóa cổ nang lông gây bít tắc
• Vi khuẩn ký sinh trên da Propionibacterium acnes (P. acnes)

Mụn trứng cá là do 3 yếu tố trên tác động qua lại. Trong đó yếu tố khởi phát là do sự tăng tiết quá mức bã nhờn của các tuyến bã. Bình thường chất bã có vai trò bảo vệ giúp da mềm mại và đẩy các tế bào da chết lên bề mặt da. Khi sản xuất quá mức sẽ gây bít tắc lỗ nang lông dẫn đến sừng hóa, kích thích quá trình viêm và dẫn đến hình thành mụn.

Đối với tuổi dậy thì, sự gia tăng nồng độ hormone Androgen có vai trò quan trọng đối với hình thành mụn trứng cá. Khi nồng độ androgen này tăng cao sẽ kích thích các tuyến bã dưới da phát triển mạnh mẽ và mở rộng, tạo ra nhiều bã nhờn hơn và dẫn đến tình trạng tắc nghẽn nang lông.

Quá trình trên tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh mụn trên da, thường gặp nhất là Propionibacterium acnes (P. acnes), xâm nhiễm gây sưng và hình thành nên các mụn viêm, biểu hiện là các sẩn cục và mụn mủ. Đối với mụn trứng cá không viêm biểu hiện là các mụn đầu trắng, đầu đen.

Ngoài ra có nhiều tác nhân khác có thể kể đến như:

• Mỹ phẩm
• Căng thẳng thần kinh
• Mệt mỏi kéo dài, thường xuyên thức khuya
• Chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ
• Chế độ ăn nhiều tinh bột, đường. Uống quá nhiều sữa bò và sản phẩm từ sữa
• Rượu bia, thuốc lá
• Tẩy trang không đúng cách sau khi trang điểm
  

Sai lầm khi điều trị mụn trứng cá

Việc hiểu rõ về cơ chế hình thành mụn trứng cá sẽ giúp nhận biết những quan niệm và thói quen sai lầm trong điều trị và chăm sóc da.

Một số hiểu lầm hay gặp về điều trị mụn như:

• Rửa mặt nhiều lần cho sạch: rửa mặt quá nhiều lần trong ngày và rửa mặt bằng nước muối hay sữa rửa mặt có tính chất tẩy mạnh sẽ làm mất cân bằng pH trên da và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
  
• Tự nặn bóp mụn để lấy hết nhân mụn: Việc tự nặn bóp mụn hay chà da vùng mụn không đúng cách sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn, gây tắc nghẽn, sưng đỏ và viêm đau tăng lên.
  
• Không sử dụng kem chống nắng hay che nắng cẩn thận: Ánh nắng mặt trời cũng là một trong những yếu tố thúc đẩy quá trình viêm và hình thành mụn. Vì vậy việc sử dụng kem chống nắng dành riêng cho da mụn là cần thiết.
• Sử dụng kem dưỡng da và mỹ phẩm không đúng cách: Việc dùng các sản phẩm không phù hợp làm tăng nguy cơ bít tắc lỗ nang lông, kích thích sự phát triển của vi khuẩn trên da và nặng thêm tình trạng mụn. Do vậy cần có sự hướng dẫn của bác sĩ

Một số mẹo phòng tránh mụn trứng cá:

Tuy mụn trứng cá hay tái phát nhiều lần, khó có thể đẩy lùi hoàn toàn nhưng nếu có chế độ chăm sóc da và điều trị phù hợp sẽ làm giảm tình trạng nặng của mụn. Một số lời khuyên để phòng tránh hình thành mụn bao gồm:

• Rửa mặt đúng và đủ: Rửa mặt 2 lần/ngày với các sản phẩm sữa rửa mặt êm dịu cho da mụn. Nên rửa mặt nhẹ nhàng tránh cọ xát mạnh các vùng mụn.
• Không tự ý nặn bóp mụn, tránh sờ tay lên mặt.
• Rửa tay thường xuyên đặc biệt trước khi thực hiện các bước chăm sóc da.
• Sử dụng sản phẩm chăm sóc da riêng cho da mụn đúng cách.
• Hạn chế trang điểm khi có mụn và tẩy trúng đúng cách.
• Sử dụng kem chống nắng cho da mụn phù hợp.
• Tránh lo lắng, căng thẳng, xây dựng thói quen sinh hoạt điều độ.
• Sử dụng thêm các sữa tắm cho vùng da tiết nhiều bã nhờn như lưng, ngực.

Mụn trứng cá là bệnh lý phổ biến có thể gặp ở mọi lứa tuổi, tuy không phải tình trạng nguy hiểm nhưng dễ tái phát và khó khỏi hoàn toàn. Bên cạnh đó, việc chăm sóc da và điều trị sai cách có thể dẫn đến mụn nặng lên thành áp xe, viêm mủ và các tình trạng sẹo lõm, sẹo rỗ, sẹo lồi trên da rất khó để phục hồi sau này, ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ. Vì vậy nếu gặp phải tình trạng mụn, bệnh nhân nên đi khám da liễu để có biện pháp điều trị và phòng ngừa phù hợp nhất.